4 lĩnh vực cần tăng cường bảo vệ môi trường

Hầu hết các lĩnh vực trong xã hội đều có ảnh hưởng đến môi trường, do đó mọi ngành nghề đều cần tăng cường công tác bảo vệ môi trường để phát triển bền vững và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Dưới đây là 4 lĩnh vực cần tăng cường công tác bảo vệ môi trường. 

1. Lĩnh vực sản xuất nông nghiệp

Lĩnh vực nông nghiệp tuy tạo ra lương thực, thực phẩm nuôi sống con người, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều mối đe dọa đối với môi trường nếu không gắn với bảo vệ môi trường thì sẽ tự hủy hoại chính nền sản xuất của mình. Dưới đây là một số tác động của nông nghiệp đến môi trường: 

• Ô nhiễm môi trường do thuốc bảo vệ thực vật và phân bón hóa học: Nông dân thường sử dụng nhiều thuốc trừ sâu, phân bón hóa học để tăng năng suất. Tuy nhiên, nếu dùng quá mức hoặc không đúng cách, các chất này sẽ: Thấm xuống đất, làm thoái hóa đất canh tác, theo nước mưa chảy ra sông, suối gây ô nhiễm nguồn nước, ảnh hưởng đến sức khỏe con người và hệ sinh thái.
• Rác thải từ sản xuất nông nghiệp: Bao bì thuốc bảo vệ thực vật, chai lọ thuốc trừ sâu sau sử dụng thường bị vứt bừa bãi trên đồng ruộng. Điều này gây: Ô nhiễm môi trường đất và nước và là nguy cơ ngộ độc cho người dân và động vật.
• Phát thải khí nhà kính từ chăn nuôi và trồng trọt: Hoạt động nông nghiệp là một trong những nguồn phát thải khí metan và nitơ oxit lớn – đây là các loại khí gây hiệu ứng nhà kính mạnh, góp phần làm biến đổi khí hậu toàn cầu.
• Suy giảm đa dạng sinh học, đe dọa an ninh lương thực: Việc chặt phá rừng để làm nương rẫy, sử dụng giống cây trồng đơn điệu khiến môi trường tự nhiên bị thu hẹp, nhiều loài động – thực vật quý hiếm bị đe dọa. Nếu không bảo vệ môi trường, đất sẽ ngày càng bạc màu, nước bị ô nhiễm, sâu bệnh tăng… dẫn đến năng suất nông nghiệp giảm sút, ảnh hưởng đến nguồn cung thực phẩm trong tương lai.

Vì vậy, việc tăng cường công tác bảo vệ môi trường trong nông nghiệp là điều cần thiết và cấp bách, dưới đây là một số biện pháp bảo vệ môi trường của lĩnh vực sản xuất nông nghiệp:

• Thực hiện đúng các quy định liên quan đến hóa chất, thuốc BVTV, thuốc thú y, phân bón.
• Đối với hóa chất có độc tính, tích tụ trong môi trường hay tác động xấu đến môi trường phải đăng ký, kiểm soát, quản lý rủi ro và xử lý đúng cách.
• Có kế hoạch quản lý đối với sản phẩm đã hết hạn sử dụng. Bùn nạo vét từ các kênh, mương, công trình thủy lợi phải thu gom, tái sử dụng, tái chế.
• Các phụ phẩm nông nghiệp phải được thu gom để sử dụng làm nguyên liệu, nhiên liệu, sản xuất phân bón, năng lượng và tuyệt đối không đốt phụ phẩm vì dễ gây ô nhiễm không khí.
• Phải cân nhắc việc sử dụng chất thải chăn nuôi làm phân bón hữu cơ, nước tưới cây.
• Cần chuyển đổi mô hình sản xuất nông nghiệp theo hướng bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu, tiết kiệm nước, hạn chế dùng sản phẩm độc hại.

2. Lĩnh vực y tế

Bên cạnh lĩnh vực nông nghiệp thì lĩnh vực y tế cần tăng cường bảo vệ môi trường vì đây là nơi phát sinh nhiều chất thải nguy hại, tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm cao. Làm tốt công tác này không chỉ bảo vệ môi trường mà còn góp phần giữ gìn sức khỏe cộng đồng và uy tín ngành y.

Dưới đây là một số tác động của lĩnh vực y tế đối với môi trường:

• Rác thải y tế nguy hiểm cho con người và môi trường: Rác thải từ bệnh viện, phòng khám như kim tiêm, bông băng dính máu, hóa chất xét nghiệm… có thể chứa mầm bệnh, chất độc hại. Nếu không xử lý đúng cách, chúng có thể lây lan dịch bệnh, gây ô nhiễm đất, nước và không khí.
• Nước thải y tế chứa nhiều vi khuẩn và hóa chất: Nước thải từ các cơ sở y tế không giống như nước sinh hoạt bình thường. Nó chứa: Vi khuẩn, virus từ bệnh nhân dược phẩm, chất khử trùng, hóa chất xét nghiệm Nếu xả thải trực tiếp ra môi trường mà không xử lý đạt chuẩn, sẽ làm ô nhiễm nguồn nước, đe dọa hệ sinh thái và sức khỏe người dân.​
• Hóa chất và dược phẩm có thể gây rối loạn sinh học hệ sinh thái: Một số dược phẩm khi ra môi trường (như kháng sinh, hormone) có thể làm thay đổi hệ vi sinh, gây kháng thuốc và ảnh hưởng đến sinh vật dưới nước.
• Rủi ro lây nhiễm chéo từ môi trường: Khi môi trường xung quanh các cơ sở y tế bị ô nhiễm, vi khuẩn – virus dễ phát tán ra ngoài. Điều này làm tăng nguy cơ lây lan dịch bệnh, đặc biệt là những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.

Để giảm thiểu tác động đến môi trường, chúng ta cần hành động thông qua những việc như sau:

• Thu gom và xử lý nước thải bệnh viện trước khi thải ra ngoài môi trường.
• Phân loại chất thải rắn tại nguồn.
• Lựa chọn công nghệ đốt chất thải thân thiện với môi trường, đáp ứng tiêu chuẩn xử lý.
• Tăng cường xử lý khí thải lò đốt đáp ứng yêu cầu môi trường cũng như trang bị các phương án phòng ngừa, ứng phó với sự cố môi trường.
• Xây dựng và vận hành công trình, hệ thống thu gom, lưu giữ và xử lý chất thải.
• Đối với các chất ô nhiễm tác động trực tiếp cần đánh giá, cảnh báo và kiểm soát những tác động.
• Kiểm soát và xử lý nguồn thải phát sinh đối với chất ô nhiễm tác động đến sức khỏe con người.

3. Lĩnh vực giao thông vận tải

Lĩnh vực giao thông vận tải không chỉ gây ô nhiễm không khí, mà còn ảnh hưởng đến đất, nước, tiếng ồn và khí hậu toàn cầu. 

• Giao thông là nguồn phát thải lớn: Xe cộ sử dụng xăng, dầu thải ra khí CO₂, NOx, bụi mịn (PM2.5) – là nguyên nhân chính gây ô nhiễm không khí. Tình trạng kẹt xe tại các khu vực đô thị làm động cơ hoạt động liên tục, tăng lượng khí thải ra môi trường.
• Giao thông gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng: Ô nhiễm không khí do giao thông có thể gây bệnh hô hấp, tim mạch, thậm chí ung thư. Trẻ em, người già, người bệnh mãn tính là nhóm dễ bị tổn thương nhất.
• Tác động đến đất và nước: Dầu nhớt, hóa chất rò rỉ từ xe cộ có thể ngấm vào đất, chảy xuống sông, hồ, gây ô nhiễm nguồn nước. Nước mưa rửa trôi bụi bẩn và kim loại nặng từ đường phố vào hệ thống thoát nước.
• Góp phần vào biến đổi khí hậu: Giao thông là một trong những lĩnh vực phát thải khí nhà kính lớn nhất. Nếu không kiểm soát tốt, sẽ làm tăng nhiệt độ toàn cầu, gây hạn hán, bão lụt bất thường.

Việc quản lý chặt chẽ và áp dụng các giải pháp giao thông xanh là điều cấp thiết để bảo vệ môi trường. Để bảo vệ môi trường, lĩnh vực giao thông cần thực hiện tốt các việc như sau:

• Phương tiện vận tải phải được kiểm định đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường.
• Các phương tiện vận chuyển nguyên, vật liệu phải được che chắn, không để rơi vãi gây ô nhiễm.
• Đảm bảo đáp ứng các điều kiện, năng lực về môi trường.
• Trường hợp vận chuyển vật liệu có nguy cơ gây ô nhiễm phải được thực hiện bằng thiết bị, phương tiện, đảm bảo không để rò rỉ, phát tán ra môi trường.
• Việc xây dựng công trình phải hạn chế, giảm thiểu tác động đến địa hình, cảnh quan, địa chất, di sản thiên nhiên.
• Khuyến khích phát triển giao thông công cộng sử dụng năng lượng tái tạo, tiêu hao năng lượng thấp, phát thải thấp, chuyển đổi và loại bỏ phương tiện giao thông nhiên liệu hóa thạch.

4. Lĩnh vực xây dựng

Bên cạnh 3 lĩnh vực trên thì lĩnh vực xây dựng cũng là là tác nhân gây ô nhiễm môi trường, dưới đây là một số tác động của lĩnh vực xây dựng đối với môi trường:

• Gây ô nhiễm không khí: Trong quá trình xây dựng, bụi, khói và khí thải từ máy móc, phương tiện vận chuyển vật liệu… làm ô nhiễm không khí xung quanh, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân và công nhân.
• Ô nhiễm nguồn nước: Nước thải từ công trình nếu không được thu gom, xử lý đúng cách sẽ chảy ra sông, suối, cống rãnh… gây ô nhiễm nguồn nước mặt và nước ngầm.
• Ô nhiễm tiếng ồn và rung chấn: Tiếng ồn từ máy móc, thiết bị thi công, xe tải... gây ảnh hưởng đến sinh hoạt và sức khỏe của người dân sống gần khu vực xây dựng.
• Rác thải xây dựng khó xử lý: Gạch vỡ, bê tông thừa, sắt thép vụn... nếu không thu gom, phân loại và xử lý đúng quy định sẽ gây ô nhiễm đất, chiếm diện tích và mất mỹ quan đô thị.
• Phá vỡ hệ sinh thái, cảnh quan: Nhiều công trình xây dựng làm biến đổi địa hình, chặt phá cây xanh, ảnh hưởng đến hệ sinh thái tự nhiên, thậm chí làm mất đi các không gian xanh trong đô thị.
• Ảnh hưởng đến biến đổi khí hậu: Vật liệu xây dựng như xi măng, gạch, thép... đều tiêu tốn nhiều năng lượng và thải CO₂ trong quá trình sản xuất, góp phần vào hiện tượng nóng lên toàn cầu.

Vì vậy, tăng cường công tác bảo vệ môi trường trong xây dựng không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn là hành động thiết thực bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giữ gìn môi trường sống bền vững và xây dựng đô thị văn minh. Để bảo vệ môi trường, lĩnh vực xây dựng cần thực hiện tốt các công tác sau:

• Quy hoạch đảm bảo yêu cầu BVMT và thích ứng với khí hậu.
• Lên kế hoạch tiết kiệm năng lượng, đảm bảo diện tích cây xanh, mặt nước, cảnh quan theo đúng quy định.
• Khuyến khíchh việc tái sử dụng chất thải từ hoạt động xây dựng, sử dụng vật liệu không nung và thân thiện với môi trường.
• Thiết kế xây dựng dự án đảm bảo trang bị đầy đủ thiết bị xử lý chất thải, công trình phòng ngừa, ứng phó với sự cố môi trường phù hợp quy định.
• Việc thi công xây dựng, cải tạo, sửa chữa, phá dỡ công trình phải có biện pháp không phát tán bụi, tiếng ồn, vận chuyển chất thải bằng các phương pháp phù hợp đảm bảo không làm rò rỉ, rơi vãi chất thải ra môi trường.
• Phần nước thải phải được thu gom và xử lý đúng kỹ thuật.
• Tái sử dụng chất thải rắn, phế liệu là vật liệu xây dựng, san lấp.

Trên đây là một số thông tin về 4 lĩnh vực cần tăng cường công tác bảo vệ môi trường. Có thể thấy, việc bảo vệ môi trường chính là bảo vệ chính cuộc sống của mình. Vì vậy, mỗi hành động nhỏ như trồng cây, không xả rác, tiết kiệm điện nước… đều góp phần tạo nên một tương lai tốt đẹp hơn cho tất cả chúng ta.