Đặc điểm của các chất gây mùi trong khí thải

Trong các loại ô nhiễm không khí có lẻ ô nhiễm mùi là vấn đề phức tạp nhất bởi vì mùi là hiện tượng mang bản chất vừa vật lý, vừa hoá học và cả sinh học. Đây cũng là một trong những vấn đề phải tính toán và đo lường trước khi xác định công nghệ, phương pháp để xây dựng hệ thống xử lý khí thải.

Đặc trưng của các chất gây mùi trong khí thải cần xử lý

Các chất gây mùi có trong khí thải công nghiệp, sinh hoạt thường có các đặc điểm sau:

- Dễ bay hơi

- Dễ bị hấp thụ vào bề mặt nhạy cảm của biểu mô khứu giác.

- Thông thường không có mặt trong vùng biểu mô khứu giác. Điều này có nghĩa là các biểu mô khứu giác không thường xuyên tiếp xúc với chất có mùi, để khi phân tử của chất ấy thâm nhập vào mũi là biểu mô khứu giác có những thay đổi một các tương ứng và chính sự thay đổi đó gây ra sự cảm nhận mùi. Nhiều nhà nghiên cứu thừa nhận rằng mùi không những phụ thuộc vào cấu trúc phân tử của vật chất mà còn phụ thuộc vào sự thu nhận mùi của tế bào khứu giác cửa từng cá nhân con người. Điều đó giải thích được thái độ, mức độ phản ứng nhiều lúc rất khác nhau của từng cá nhân đối với một loại chất có mùi cụ thể nào đó ứng với một nồng độ nhất định nào đó của nó trong không khí.

Xem thêm về phương pháp xử lý khí thải lò hơi.

- Một số nguyên tắc chính mà Moncrieff đã xác định được về mối quan hệ giữa thành phần hoá học, cấu trúc phân tử của chất có mùi với mùi của nó.

- Mùi mạnh luôn gắn liền với tính chất dễ bay hơi và hoạt tính hoá học cũng như độ không bão hoà của chất có mùi.

- Yếu tố chính tạo ra mùi là cấu trúc phân tử của vật chất.

- Các chất có cấu trúc mạch vòng thì số lượng mạch vòng xác định mùi của chúng:

• Số vòng 5 ÷ 6: Mùi thơm gắt của hạnh đào.
• Số vòng 6 ÷ 9: Mùi thay đổi.
• Số vòng 9 ÷ 12: Mùi long não hoặc mùi bạc hà.
• Số vòng 13: Mùi gỗ mục hoặc xác thối
• Số vòng 14 ÷ 16: Mùi xạ hương và mùi đào
• Số vòng 17 ÷ 18: Mùi xạ hương mạnh
• Số vòng lớn hơn 18: Mùi rất mờ nhạt hoặc không mùi.

Kỹ thuật đo mùi trong xử lý khí thải công nghiệp

Cơ quan khứu giác của con người với sự trợ giúp của các thiết bị chuyện dùng thích hợp được hoạt động theo một qui trình nhất định là cơ sở để đánh giá mùi phát ra từ một chất có mùi nào đó. Thông thường việc đánh giá mùi khi xử lý khí thải công nghiệp được tiến hành bởi một nhóm chuyên gia gồm 2 ÷15 người có kinh nghiệm trong lĩnh vực này khi họ tiếp xúc với chất có mùi ở nồng độ nhất định điều chỉnh trong không khí.

Các thông số cần đo của mùi là:

- Nồng độ nhận biết của chất có mùi trong không khí: giới hạn thấp nhất của nồng độ chất có mùi trong không khí mà mũi người ta có thể nhận biết sự hiện diện của nó trong môi trường xung quanh.

- Xác định loại và cường độ mạnh yếu của mùi trong không khí

Thông số thứ nhất chủ yếu liên quan đến mùi của một chất duy nhất (đơn giản, không pha trộn), còn thông số thứ hai có thể là mùi của nhiều chất có mùi cùng toả ra và gây cảm giác như mùi của một chất duy nhất.

Có bốn đặc điểm của cảm nhận khứu giác được áp dụng để xác định mùi đó là:

• Cường độ mùi: độ mạnh yếu của phản xạ khứu giác.
• Độ lan toả của mùi: sự thay đổi cường độ mùi.
• Chất lượng mùi: tương tự như cảm giác mùi, bản chất hoá học, đặc tính của chất có mùi, thể loại mùi.
• Thái độ, ý kiến tiếp nhận: mức độ ưa thích hoặc không ưa thích, dễ chịu hoặc khó chịu đối với mùi nào đó.

Tổng hợp các đặc điểm trên, cảm nhận khứu giác có thể được đánh giá theo thang điểm mang tính chất chủ quan tương đối do một nhóm các chuyên gia ngửi  mùi cho điểm. có nhiều loại thang điểm khác nhau, bảng trình bày dưới đây là một loại thang điểm từ điểm 0 đến điểm 4 ứng với 6 mức cảm giác mùi khác nhau từ thấp đến cao:

Mức độ cường độ mùi của một chất nào đó tương ứng với một trị số nồng độ nhất định của nó trong không khí tính theo ppm hoặc mg/m3.

Để xác định mức cường độ mùi và nồng độ tương ứng của chất có mùi, người ta chế tạo ra nhiều loại dụng cụ đo khác nhau.

Nồng độ nhận biết của mùi có thể thay đổi từ 30 ÷50% đối với những người quan sát khác nhau, do đó cần tiến hành đo mùi bởi một nhóm nhiều chuyên gia quan sát lặp đi lặp lại nhiều lần và lấy kết quả trung bình.

Thời gian tiếp xúc cũng làm thay đổi cảm giác mùi. Thông thường từ một nơi trong làm bước vào phòng kín hoặc khu vực sản xuất ta cảm thấy có một cái mùi  lạ nào đó nhưng sau một thời gian ngắn ta không còn cảm nhận được mùi đó nữa. Đó là do khứu giác của ta đã không nhạy cảm với mùi đó nửa, hay nói cách khác là ta quen mùi.

Nhiệt độ và độ ẩm của không khí xung quanh cũng làm ảnh hưởng đến khả năng nhận biết mùi của khứu giác. Nhiệt độ tăng thì làm cho cảm giác về mùi cũng tăng.

Các hướng xử lý ô nhiễm mùi có trong khí thải

Có hai hướng chính để giải quyết vấn đề ô nhiễm mùi:

- Một là: giảm thiểu nồng độ phát thải chất có mùi để cho mùi của nó bớt đậm đặc và do đó ít gây ảnh hưởng xấu đến môi trường xung quanh. Mùi được xử lý bằng cách giảm thiểu lượng phát thải từ nguồn, pha loãng khí có mùi bằng quá trình khuếch tán trong khí quyển, khử chất có mùi trong khí thải bằng hấp thụ, hấp phụ, oxy hoá, sinh học hoặc biến đổi hoá học chất có mùi khó chịu thành chất ít toả mùi hơn.

- Hai là: làm thay đổi hoặc nguỵ trang chất lượng của mùi để mùi toả ra được dễ chịu hơn, được người dân chấp nhận. Mùi gốc ban đầu được nguỵ trang bằng cách trộn thêm chất có mùi mạnh hơn nhưng dễ chịu hơn để át bớt mùi khó chịu của khí thải với điều kiện chất hoà trộn không có phản ứng hoá học với các chất có mặt trong khí thải để tạo thành những hợp chất mới gây phức tạp hơn cho vấn đề ô nhiễm môi trường.

Để có thể được tư vấn về một số công nghệ và phương pháp xử lý mùi có trong khí thải, Quý khách hàng có thể liên hệ với chúng tôi - công ty xử lý khí thải Hợp Nhất để được biết thêm thông tin chi tiết.