Hệ thống thủy lợi Bắc Đuống kéo dài tình trạng ô nhiễm

Là một trong những công trình thủy lợi liên tỉnh và quan trọng của đồng bằng sông Hồng nằm trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh (xã Yên Phong, Quế Võ, Tiên Du và Tx Từ Sơn) và TP. Hà Nội (huyện Đông Anh và một phần huyện Gia Lâm). Hệ thống này có diện tích tưới cho 55.000 ha và tiêu thoát 53.000 ha diện tích đóng vai trò quan trọng đối với quá trình phát triển kinh tế của vùng.

Ô nhiễm từ nước thải làng nghề tại hệ thống thủy lợi Bắc Đuống

Ảnh hưởng từ tốc độ phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiêp, làng nghề, tỷ lệ lưu lượng nước thải đổ vào hệ thống thủy lợi Bắc Đuống khá cao. Và xử lý nước thải làng nghề ở đây chưa được chú trọng, đặc biệt phải kể đế nước thải từ cụm làng nghề giấy Phong Khê, Phú Lâm, làng nghề sắt thép, đúc đồng có mức độ ô nhiễm khá cao.

Theo điều tra có đến 55% nước thải công nghiệp, 65% nước thải làng nghề. Gần 70% nước thải làng nghề, 60% nước thải chăn nuôi và gần 25% nước thải y tế khiến hệ thống Bắc Đuống không còn khả năng diều tiết nguồn nước và tự làm sạch.

Được biết trên hệ thống thủy lợi Bắc Đuống có 124 điểm tập kết các cơ sở sản xuất nhưng chỉ có 59 cơ sở có hệ thống xử lý nước thải tập trung mà mức độ thu gom và xử lý vẫn chưa đạt yêu cầu.

Đối với xử lý nước thải chăn nuôi, các cơ sở trên địa bàn tỉnh chỉ áp dụng đối với các trang trại quy mô lớn theo hướng công nghệ Biogas. Tuy nhiên việc ứng dụng công nghệ xử lý nước thải chăn nuôi còn gặp nhiều khó khăn chưa phù hợp với công suất thiết kế hoặc khả năng vận hành không đạt hiệu quả cao.

Chưa kể các công trình bảo vệ môi trường của hệ thống thủy lợi Bắc Đuống hầu như bị xuống cấp trầm trọng vì nó được xây dựng từ năm 1970 đến nay. Khá nhiều hạng mục công trình BVMT bị hư hỏng, kênh mương thường xuyên bị bồi lắng, không còn khả năng dẫn nước xử lý khiến tình trạng ô nhiễm ngày càng gia tăng.

Kết quả giám sát chất lượng nước tại hệ thống thủy lợi Bắc Đuống cho thấy sông Ngũ Huyện Khê có mức độ ô nhiễm cao nhất và thường chịu tác động từ nước thải sinh hoạt và nước thải làng nghề tại các khu vực ven sông như Đa Hội, Cầu Nét, Phú Lâm, Phong Khê, Khúc Xuyên, Đặng Xá,..

QNgoài ra nước sông biến động lớn từ cống Long Tửu đến Xuân Viên có xu hướng suy giảm mạnh. Vào mùa khô nước tù đọng với nồng độ và phát tán ô nhiễm trên diện rộng. Tại khu vực bơm Trịnh Xá cũng tương tự, khi ngừng hoạt động hình thành nên nhiều vũng nước chứa nước thải ô nhiễm.

Hoặc trên các nhánh tưới tiêu khu vực Lâm Viên, Đương Xá, Vũ Ninh thường chịu tác động của nước thải công nghiệp, chăn nuôi và khu vực dân cư sinh sống. Ở khu vực Văn Môn, Tam Giang, Nhân Hòa lại chịu tác động từ nước thải sinh hoạt và chăn nuôi thủy cầm.

Khi nước tại công trình thủy lợi Bắc Đuống không thể phục vụ lấy nước sản xuất nông nghiệp, Viện nước, Tưới tiêu và Môi trường tiến hành điều tra và đánh giá hiện trạng các nguồn thải trước khi xả thải vào hệ thống.

Các số liệu quan trắc hoặc dự báo chất lượng nước tại hệ thống thủy lợi Bắc Đuống đã được cung cấp kịp thời cho Tổng cụ Thủy lợi để phục vụ trong việc phục vụ và điều phối hệ thống lấy nước phục vụ sản xuất nông nghiệp. Căn cứ vào những kế hoạch cụ thể, cơ quan quản lý và xử lý môi trường dễ dàng kiểm soát nguồn thải, ngăn ngừa và hạn chế những thiệt hại do ô nhiễm gây ra.

Nhờ việc truyền dữ liệu liên tục mà công tác giám sát, dự báo chất lượng nguồn nước bằng cơ sở dữ liệu giúp hiệu chỉnh kịp thời. Điều này giúp hệ thống thủy lợi ngày càng hoàn thiện, nâng cao nhận thức mức độ tin cậy, dự báo chất lượng nước phù hợp với những biến động của BĐKH cùng hiện tượng nước biển dâng.

Giải quyết ô nhiễm bằng việc xây dựng nhiều trạm bơm mới

Tỉnh Bắc Ninh cho xây dựng trạm bơm Tri Phương II với tổng mức 660 tỷ đồng có nhiệm vụ bơm tưới nước cho 6.000 ha sản xuất nông nghiệp trên lưu vực Kênh Nam (Trạm bơm Trịnh Xá). Đồng thời trạm bơm này còn tiêu thoát nước công nghiệp, đô thị với gần 1.500 ha và tiêu nước nông nghiệp với diện tích 300 ha.

Tiếp theo là trạm bơm Phú Mỹ (huyện Thuận Thành) lấy nước từ sông Đuống để thay thế hoàn toàn nguồn nước từ hệ thống Bắc Hưng Hải (ô nhiễm do hoạt động sản xuất công nghiệp gây ra).

Và trạm bơm Yên Hậu cũng được tỉnh chú trọng cho đầu tư xây dựng để lấy nước từ sông Cà Lồ với 6 tổ hợp máy có công suất 5.000 m3/máy/h. Nhờ trạm bơm này mà có thể cung cấp nước tưới cho 2.500 ha đất canh tác huyện Yên Phong, huyện Đông Anh (Hà Nội) và hơn 1.700 đất nông nghiệp ở huyện Tiên Du và tx Từ Sơn.

Xem thêm bài viết về giải pháp xử lý nước thải công nghiệp ở đây!