Nước thải sinh hoạt và công nghệ xử lý

Trong khi kinh tế Việt Nam đã đạt được những thành tựu nhất định, vượt ngoài khả năng mong đợi thì chúng ta đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng khác mang tên ô nhiễm môi trường. Trong những năm trở lại đây, ô nhiễm nguồn nước càng nóng hơn bao giờ hết, xu hướng ngày càng gia tăng nên cần xây dựng quy định, cơ chế khuyến khích để doanh nghiệp tập trung xử lý nước thải sinh hoạt.

Khả năng xử lý nước thải sinh hoạt chưa cao

Vấn đề lớn nhất ở nước ta vẫn chưa xử lý dứt điểm đó chính là nước thải sinh hoạt. Nhất là nước thải tại các đô thị lớn, nước thải tương đối cao vì tốc độ đô thị hóa phát triển quá nhanh kéo theo hàng loạt hệ lụy và xả nước thải ô nhiễm trái phép. Mới đây, theo thống kê ở Hà Nội chỉ có khoảng 20,62% và TP. HCM có khoảng 10% tổng lượng nước thải sinh hoạt được xử lý hoàn toàn.

Do đó, xử lý nước thải đô thị ngày càng trở nên khó khăn hơn vì ước tính chỉ có 7,12 triệu m3 nước thải được xử lý. Chưa kể ở các đô thị hầu như đều có hệ thống xử lý nước thải tập trung nhưng chưa đáp ứng yêu cầu nên công tác xử lý ngày càng yếu kém.

Trong khi đó ở nông thôn, lượng nước thải sinh hoạt đến 6,2 triệu m3 nhưng rất khó xử lý vì chúng phân tán trên phạm vi rộng nên khó để thu gom hơn nước thải ở đô thị. Sở dĩ công tác vận hành và quản lý còn gặp nhiều bất cập là do cơ sở hạ tầng xuống cấp nghiêm trọng, mạng lưới thu gom chắp vá, thiếu đồng bộ. Ở nông thôn hầu như vẫn chưa có hệ thống thu gom và xử lý nước thải ô nhiễm bài bản.

Mạng lưới thoát nước quá sơ sài mà tiêu chuẩn xả thải ở những nơi có mật độ dân cư đông đúc lại trở nên quá tải. Kinh phí đầu tư xây dựng trạm xử lý nước thải tập trung quá lớn nên các đô thị nhỏ và vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa chưa thể đáp ứng đầy đủ yêu cầu.

Đi tìm giải pháp và công nghệ phù hợp

Môi trường trong tương lai sẽ còn gắp rất nhiều thách thức lớn hơn nữa khi mà tốc độ đô thị hóa, dân số tăng, tiêu chuẩn và tải trọng nước thải tăng cao. Vậy nên, chọn lựa công nghệ thích hợp với các giải pháp thu gom, xử lý, hệ thống vận hành đơn giản, chi phí đầu tư không quá cao và phù hợp với điều kiện tự nhiên ở Việt Nam là những gì mà chúng ta cần chú trọng hơn bao giờ hết.

Và công nghệ xử lý nước thải sinh hoạt phi tập trung chính là giải pháp tối ưu ấy. Vậy vì sao mô hình xử lý nước thải này lại được chuyên gia đánh giá cao đến như vậy? Vì công nghệ này có thể giải quyết phần nào đó áp lực thoát nước không đồng bộ do mật độ dân cư phân tán không đều, phù hợp với chi phí đầu tư, có thể giảm chi phí xây dựng và nhất là các điểm dân cư tập trung của nước ta.

Chưa kể, công nghệ phi tập trung rất thích hợp đối với địa hình, điều kiện tự nhiên khi mà các ao hồ, sông, suối, hệ thống thoát nước thường chia thành các khu vực nhỏ lẻ khác nhau.

Trước khi chúng ta tiến hành thiết kế và xây dựng HTXLNT phi tập trung cần xem xét đến các loại hình hoạt động của nó. Đối với hệ thống này được chia thành 3 loại chính gồm:

• Xử lý nước thải phi tập trung tại chỗ (hộ nhỏ, lẻ có công suất 50 m3/ngày đêm).
• Xử lý nước thải phi tập trung theo cụm (hộ thoát nước gần nhau có công suất 50 – 200 m3/ngày đêm).
• Xử lý nước thải phi tập trung theo khu vực (áp dụng với địa giới hành chính có công suất 200 – 1000 m3/ngày đêm).

Vì thế, tùy theo điều kiện quy hoạch, xây dựng thoát nước ở từng địa phương mà áp dụng các tiêu chí công nghệ xử lý nước thải phi tập trung thích hợp. Thế nhưng, tuy có sự khác nhau về đối tượng xử lý nhưng về cơ bản công nghệ này đều áp dụng 4 phương pháp gồm cơ học, sinh học kỵ khí, sinh học hiếu khí và sinh học thiếu khí. Ngoài ra bạn cũng có thể tìm hiểu thêm một số công trình xử lý môi trường khác trong xử lý nước thải phi tập trung như bể tự hoại, bể lọc kỵ khí, hồ kỵ khí - hiếu khí - ổn định, bãi lọc trồng cây, bể phản ứng theo mẻ,…

Bên cạnh đó, các địa phương cần rà soát, cân nhắc cải thiện hoặc nâng cấp hệ thống xử lý nước thải tập trung hoặc xem xét ứng dụng xử lý nước thải phi tập trung tại các khu vực ven đô, khu đô thị mới, nông thôn. Cần đảm bảo các tiêu chuẩn và yêu cầu đối với hệ thống phi tập trung phải phù hợp với điều kiện thời tiết, đặc điểm nguồn thải, tiêu chuẩn xả thải, tiêu chuẩn nguồn tiếp nhận cũng như phù hợp chi phí xây dựng.

Trong suốt quá trình vận hành, hệ thống phải dễ dàng nâng cấp, mở rộng nhằm đáp ứng tối đa nhu cầu và tốc độ đô thị hóa ở Việt Nam.