Ô nhiễm vi nhựa trong nguồn nước

Các quốc gia trên thế giới không ngừng nỗ lực loại bỏ rác thải nhựa. Là sản phẩm do con người tạo ra, chúng hiện diện khắp mọi nơi trên bề mặt trái đất. Nước biển và nước mặt lục địa đang dần bị ô nhiễm bởi tai họa nhựa.

Vậy ô nhiễm vi nhựa là gì? Làm sao để xử lý môi trường tốt tại các nơi xảy ra hiện tượng này?

Ô nhiễm vi nhựa trải dài trên khắp thế giới

Hiện mỗi ngày có 8 triệu tấn rác thải nhựa đổ ra biển và chỉ 9% trong số đó từng được tái chế, tái sử dụng. Vậy phần còn lại thì sao? Với khối lượng khổng lồ như vậy khó mà xử lý bằng các phương pháp thông thường. Đa phần bãi chôn lấp, bãi thải và môi trường, rác nhựa tìm đường ra sông, biển, hồ và đại dương thông qua dòng chảy, rò rỉ và xả nước.

Một trong những đặc trưng riêng biệt của rác thải nhựa là hạt vi nhựa – chúng thường có kích thước nhỏ hơn 5mm và trở thành tác nhân nguy hiểm đối với môi trường, kinh tế và sức khỏe con người. Thế nhưng, người ta lại sử dụng vi nhựa trong nhiều sản phẩm sinh hoạt thường ngày như mỹ phẩm, sơn, bột giặt và ứng dụng khác. Mặc dù chỉ chiếm một lượng nhỏ nhưng về lâu dài, chúng tác động rất lớn đến môi trường xung quanh.

Nhựa phân hủy thành nhiều hạt nhỏ hơn nhờ quá trình phong hóa tự nhiên. Vì kích thước quá nhỏ, vi nhựa xâm nhập bằng nhiều con đường khác nhau như lắng đọng khí quyển, chảy ra đất liền và nước thải đô thị.

Các nhà khoa học phát hiện ra rằng hạt vi nhựa đang dần lan rộng đến khu vực Bắc Cực. Người ta cho rằng vi nhựa đã có cuộc du hành từ các đô thị đến khu vực tận cùng của trái đất thông qua gió và mưa.

 Xử lý nước thải có loại bỏ hạt vi nhựa?

Với mối đe dọa ngày càng gia tăng của hạt vi nhựa, người ta bắt đầu quan tâm sử dụng nhiều công nghệ khác nhau để xử lý mối đe dọa của chúng đối với hệ sinh thái và sức khỏe con người. Đầu tiên phải áp dụng giải pháp công nghệ tiên tiến phù hợp với nhiều nguồn thải, đặc biệt là nguồn thải chứa nhiều rác thải nhựa.

Hiện nay, người ta xen kẽ xử lý nước thải sinh hoạt song song với giải pháp loại bỏ hạt vi nhựa trong nước thải, bao gồm:

• Đầu tiên phải loại bỏ hết mảnh, rác thải nhựa trước khi đưa chất thải vào vùng nước.
• Tăng cường xử lý cấp hai và cấp ba dựa vào lọc màng để ngăn chặn hạt vi nhựa xâm nhập vào sông, hồ.
• Ưu tiên ứng dụng công nghệ đông tụ tiên tiến loại bỏ vi nhựa và nước sau xử lý có thể uống được.
• Tăng cường quản lý chất thải nhựa để giảm tình trạng rò rỉ nhựa.

Điều quan trọng nhất là cần ngăn chặn nguồn nước chưa qua xử lý bị nhiễm vi nhựa xâm nhập vào môi trường. Hiện nay các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam tăng cường hoạt động kinh doanh tốn kém, sử dụng nhiều lao động và tỷ suất lợi nhựa thấp. Chính vì vấn đề này mà lượng lớn chất thải nhựa xả trực tiếp ra ngoài môi trường mà chưa được kiểm soát và quản lý đúng cách.

Khi nước thải từ khu dân cư, khu công nghiệp và thương mại dịch vụ chứa đầy chất ô nhiễm với nồng độ vi nhựa quá lớn. Mục tiêu trước mắt là cần giảm thiểu và loại bỏ hạt vi nhựa trước khi đưa chúng vào hệ thống xử lý nước thải hoặc xả thải trực tiếp ra khu vực nước ngọt.

Khác với cặn lơ lửng, cặn bẩn, hạt vi nhựa rất khó để xử lý. Và để giải quyết cuộc khủng hoảng ô nhiễm nhựa trong hệ sinh thái hay vùng biển, đại dương hệ sinh thái nước ngọt rất cần công nghệ hiện đại. Ngoài ra cần xem xét giải quyết việc sản xuất chất thải, quản lý và xử lý nước thải tại nguồn một cách tổng thể. Điều này sẽ góp một phần quan trọng cho việc xây dựng cơ chế sản xuất, kinh doanh và nâng cao hình ảnh xã hội bền vững hơn.