Phát thải dioxin từ các nhà máy đốt rác

Đa phần các lò đốt rác hầu như đã cũ, lạc hậu nên mức phát thải với nhiều chỉ tiêu bị vượt ngưỡng cho phép đến tận 5.000 lần. Trong đó, lò đốt rác thải công nghiệp và lò đốt rác thải y tế là nguồn phát thải dioxin lớn.

Tình trạng các lò đốt rác

Ở Nhật Bản, người ta cũng đã liệt kê dioxin vào danh sách chất độc hóa học và ngưng hoạt động các lò đốt rác xuống ngưỡng an toàn. Được biết, phát thải dioxin phụ thuộc vào công nghệ đốt áp suất dương, đốt áp suất âm. Trong đó, khi sử dụng công nghệ áp suất âm thì hàm lượng khí dioxin thấp hơn hàng trăm lần các lò đốt thông thường.

Mặc dù hiện nay đã có quy định trong việc giám sát lò đốt với hàm lượng dioxin và furan nhưng chi phí đo đạc các chất như dioxin trong lò đốt lại khá đắt đỏ.

Còn nhiều nhà máy xử lý nước thải có phát sinh phần khí thải chứa thành phần dioxin có độc tính cao. Chưa kể nguồn nước thải từ các cơ sở xử lý rác thải cũng là nguồn phát thải dioxin.

Không khí và thức ăn là 2 con đường để dioxin tác động đến sức khỏe con người. Dioxin là chất độc, dù tiếp xúc với liều lượng khá nhỏ thì nó vẫn để lại hệ lụy từ thế hệ này sang thế hệ khác. Dioxin cũng thuộc nhóm chất độc gây ung thư cho người như ung thư phổi, phế quản, ung thư tuyến tiền liệt và bệnh truyền nhiễm.

Và dioxin chỉ được xử lý triệt để khi nhà máy xử lý rác thải phụ thuộc vào các yếu tố như rác thải, công suất lò đốt, nhiệt độ và công nghệ xử lý khí thải. Tuy nhiên, lò đốt ở nước ta chỉ dừng lại ở công suất nhỏ, nhiệt độ buồng thứ cấp thường là 1.200 độ C thì mới hy vọng khử hoàn toàn dioxin. Còn với những lò đốt có công nghệ kém thì khí thải chỉ được xử lý một cách sơ sài như làm nguội nên phần lớn dioxin thải trực tiếp vào môi trường.

Mặc dù các lò đốt rác thải công nghiệp, y tế được sử dụng trong thời gian dài nhưng đến tận bây giờ chúng ta mới phát hiện tính nguy hiểm, độc hại của chúng. Vì Việt Nam chưa quan tâm đến quá trình phát thải dioxin của các lò đốt rác nên việc ứng dụng biện pháp xử lý vẫn còn nhiều hạn chế. Ngoài ra, chi phí phân tích dioxin lại quá cao, số lượng mẫu dao động từ hàng trăm, hàng ngàn mẫu.

Hạn chế phát thải dioxin tại các lò đốt rác

Việc kiểm soát dioxin trong lò đốt là hết sức cần thiết vì đánh giá chi tiết thực trạng phát thải và kiểm soát ô nhiễm. Cần theo dõi các yếu tố như nhiệt độ đốt, thời gian lưu cháy và nồng độ CO trong khí thải.

Ứng dụng kỹ thuật quan trắc dioxin như phương pháp đo nhanh, chi phí thấp nhưng vẫn kiểm soát chất lượng nước nhằm đảm bảo tính phù hợp về điều kiện nhân lực. Việc xử lý môi trường từ các lò đốt rác này cần ứng dụng mô hình từ khâu thu gom, phân loại, xử lý nhiên liệu và công nghệ đốt phát điện với khả năng ứng dụng thuận lợi. Thường xuyên giám sát chặt chẽ mô hình vì dễ phát thải nhiều khí dioxin và hợp chất hữu cơ khó phân hủy.

Dioxin dễ bị phân hủy ở nhiệt độ cao, quy chuẩn lò đốt có quy định buồng đốt phải phân thành 2 khu vực riêng biệt gồm sơ cấp và thứ cấp, nhiệt độ các vùng sẽ phù hợp với mỗi loại rác khác nhau.

Một số nhà máy xử lý rác thường có bảng hiển thị quan trắc khí thải với đầy đủ số liệu quan trọng. Nhưng quá trình giám sát này lại khá đắt đỏ chỉ phù hợp với các lò đốt có quy mô lớn. Để quá trình đốt thuận lợi, các nhà máy cần phân loại rác ngay tại nguồn vì rác hữu cơ rất khó cháy nên thường gây khó khăn và tốn kém.

Ngay tại các lò đốt, việc xử lý khí thải rất quan trọng bao gồm việc xử lý NOx, SOx, giảm thiểu dioxin ra ngoài môi trường. Vì thế cần cải tiến hệ thống lọc khói, thiết bị, máy móc quan trọng khác.