Sông Tô Lịch và những dự án hồi sinh

Sông Tô Lịch đã tồn tại từ hàng ngàn năm nay, trở thành biểu tượng, giá trị văn hóa, tinh thần không thể thiếu đối với cuộc sống người dân thủ đô. Ấy thế mà, người dân xung quanh đã chứng kiến bao lần đổi thay của con sông với những dự án cải tạo từ công nghệ này đến giải pháp khác, thậm chí ứng dụng cả công nghệ nước ngoài nhưng nước sông vẫn bị ô nhiễm triền miên.

Những thất bại khi hồi sinh sông Tô Lịch

Nhìn lại sức chịu tải của sông Tô Lịch mới thấy được mức độ ô nhiễm như thế nào. Sông Tô Lịch hiện phải hứng chịu khoảng 150.000 m3 nước thải công nghiệp, sinh hoạt đổ trực tiếp với 300 cống xả thải. Nước chuyển màu đen, mùi hôi thối, ngập ngụa rác thải, bùn sình lầy. Nhiều người vẫn bảo sông Tô Lịch “đã chết” vì mức độ ô nhiễm quá nghiêm trọng.

Theo thời gian, con sông dần trở thành sông chứa nước thải đúng hơn là nước sông trong xanh và thoáng đãng như bao nơi khác. Quá trình hồi sinh sông Tô Lịch cần được nhìn nhận đúng thực tế bằng cách xây dựng phương án thu gom, xử lý môi trường để hạn chế các nguồn ô nhiễm, mùi hôi thối, nạo vét bùn đáy và hạn chế xả thải nước thải sinh hoạt, nước sản xuất. Đồng thời, cần chú trọng đến việc thoát nước chống ngập khi trời mưa.

Không có bất kỳ lời giải thích nào về hiện tượng này, nhiều người cho rằng nên bỏ cuộc vì tốn quá nhiều chi phí. Trên thế giới cũng có khá nhiều trường hợp như vậy, chẳng hạn như sông Thames ở London, sông Singapore hay sông Hàn ở Hàn Quốc ô nhiễm từ vài chục năm nhưng vẫn được hồi sinh thành công. Việt Nam cũng có thể học hỏi những kinh nghiệm bằng cách thay đổi chính sách, hành vi, thói quen để trả lại hiện trạng ban đầu của sông Tô Lịch.

Chính quyền thành phố Hà Nội cùng các cơ quan liên quan dần “bí” không biết làm thế nào để hồi sinh sông Tô Lịch. Bất kỳ dự án nào mang tính khả thi cũng được sử dụng, thử nghiệm nhưng vẫn chưa mang lại thành công hay tín hiệu khả quan hơn. Tuy nhiên, mặc dù những công nghệ này đều có tính ưu việt thế nhưng không thể tìm thấy bất kỳ vướng mắc hay sự cố kỹ thuật nào ảnh hưởng.

Có nên xây dựng cống ngầm hay không?

Trước đó, sông Tô Lịch được xử lý bằng công nghệ Nano - Bioreactor nhưng cũng không mấy hiệu quả. Tiếp tục vẫn là Tập đoàn JVE (Công ty CP tập đoàn Nhật Việt) đề nghị xây dựng hệ thống thu gom nước thải bên bờ sông Tô Lịch để dẫn nước thải về  các nhà máy xử lý nước thải để xử lý.

Bất kỳ phương án nào đưa ra cũng phải được cân nhắc kỹ lưỡng vì tránh đi theo vết xe đổ trước đó. Lần này UBND Hà Nội rất thận trọng để xem xét tính ổn định để triển khai dự án để hồi sinh. Để cống hóa sông Tô Lịch người ta sẽ phủ lớp bê tông lên bề mặt vừa tạo ra đường giao thông vừa biến con sông thành những con mương ngầm.

Thế nhưng, sông Tô Lịch cũng được xem là di tích lịch sử lâu đời ở Hà Nội nên bất kỳ tác động nào đến dòng chảy cũng thay đổi thủy mạch của con sông. Dòng chảy của các con sông đa phần tạo ra lợi thế về giao thông đường thủy. Do đó, cần kết hợp giữa quá trình ngăn chặn nguồn thải thì nó cũng chính là giải pháp trọng tâm để hồi sinh, cải tạo sông ngày càng tốt hơn.