Vì sao phải tăng cường xử lý chất thải?

Chất thải là sản phẩm cuối cùng mà con người đã sử dụng qua. Chúng rất đa dạng, phong phú với nhiều chủng loại, màu sắc, hình dạng làm bằng nhiều chất liệu khác nhau. Điều đáng nói chúng lại khó phân hủy, phải mất hàng trăm, hàng nghìn năm.

Chưa kể, các biện pháp xử lý môi trường như chôn lấp, đốt, ủ lại gián tiếp gây ô nhiễm nước, không khí. Thêm vào đó, đứng trước bối cảnh tài nguyên thiên nhiên dần cạn kiệt, suy thoái môi trường và ô nhiễm thì vai trò của nền kinh tế tuần hoàn rất cần thiết vì hướng đến sự phát triển bền vững và thiết thực hơn.

Những lý do phải giảm thiểu chất thải

• Việc buông lỏng quản lý và kiểm soát môi trường khiến chất thải gia tăng đáng kể. Trong khi khối lượng chất thải không ngừng tăng thì cơ sở hạ tầng quản lý lại rất tốn kém và mất nhiều thời gian.
• Chất thải phân hủy làm phân tán hạt vi nhựa vào môi trường nước, không khí và đất.
• Các khu vực sản xuất công nghiệp và khu dân cư đông đúc là những nguồn phát thải hạt nhựa lớn nhất.
• Ô nhiễm vi nhựa trong tình trạng báo động vì quá trình phân loại, tái sử dụng, tái chế, xử lý rác thải chưa thật sự hiệu quả, chưa có giải pháp xử lý đúng đắn. Những công nghệ sản xuất sạch, thân thiện với môi trường lại chưa được ứng dụng rộng rãi, còn gặp nhiều hạn chế.
• Chất thải tiếp xúc với môi trường giải phóng hạt nhựa nguy hiểm liên quan đến các hoạt động của con người như nuôi trồng thủy sản, bãi rác, hộ gia đình, đô thị hay các khu công nghiệp xả nước thải chưa qua xử lý.
• Không chỉ do áp lực dân số mà vì các quy trình xử lý nước thải chưa đảm bảo dẫn đến khối lượng hạt vi nhựa lan ra ngoài môi trường ngày càng lớn.

Đông Nam Á – khu vực ô nhiễm chất thải trầm trọng

• Dưới sức ép về tốc độ đô thị hóa, nhu cầu sử dụng sản phẩm nhựa và bao bì tăng khiến nhiều quốc gia đang đối mặt với sức ép rác thải nhựa.
• Vì ý thức chưa cao nên phần lớn người dân xả rác ra ngoài môi trường thay vì thu hồi hoặc tái chế.
• Nhiều quốc gia có tỷ lệ thu hồi, phân loại hay tái chế chất thải rất ít. Điều này dẫn đến quá trình ô nhiễm môi trường xung quanh và đại dương ngày càng nghiêm trọng. Chưa kể, nó còn ảnh hưởng nhiều đến quá trình phát triển kinh tế - xã hội.
• Bên cạnh đó, dịch Covid-19 làm tăng thêm khối lượng rác thải khẩu trang y tế mà chưa có kế hoạch xử lý,  hầu hết chỉ dựa vào các giải pháp xử lý truyền thống.
• Để thay đổi những vấn đề tiêu cực này, các quốc gia nên chuyển sang mô hình kinh tế tuần hoàn, tăng cường tạo ra nhiều sản phẩm thân thiện, không tạo ra chất thải và có thể tái sử dụng trong thời gian lâu hơn.
• Xây dựng tiêu chuẩn hàm lượng nhựa tái chế cũng khá quan trọng. Vì nó giảm giá thành nhựa tái chế và tạo ra thị trường rộng mở hơn, mang nhiều tiềm năng hơn.

Lợi ích của việc giảm chất thải

• Giảm chất thải sẽ giúp nhiều quốc gia tiết kiệm nguyên liệu, hạn chế tác động đến môi trường, bảo vệ sức khỏe con người và giảm chi phí xử lý.
• Khi giảm chất thải thì quá trình xử lý cũng giảm theo. Điều này đồng nghĩa với việc tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình xử lý khí thải ở các lò đốt dễ dàng, hiệu quả. Đồng thời bảo vệ sức khỏe con người tránh khỏi những khí thải độc hại.
• Cần xây dựng hệ thống phân cấp quản lý chất thải từ ngăn ngừa, tái sử dụng, tái chế, ủ phân, thu hồi năng lượng cho đến tiêu hủy với khẩu hiệu 3R (Reduce, Reuse và Recycle).
• Việt Nam cũng có thể áp dụng phương pháp tận dụng nguyên liệu đã qua sử dụng thay vì tốn kém chi phí tài nguyên và chi phí xử lý. Vì thế, nước ta cần học hỏi thêm nhiều kinh nghiệm của các quốc gia khác về công nghệ, ứng dụng công cụ quản lý trong xử lý chất thải rắn đô thị.

Chỉ có nền kinh tế tuần hoàn mới đủ khả năng “vực dậy” sự khủng hoảng của các nền kinh tế do chất thải gây ra. Khi đó, chúng sẽ quay trở lại, trở thành nguồn nguyên liệu thiết yếu, giảm thiểu rủi ro môi trường và tăng cường bảo vệ hệ sinh thái, sức khỏe con người. Ở đó doanh nghiệp phải nghĩ ra các chiến lược dài hạn để đối phó với nhiệm vụ giảm thiểu chất thải bằng cách dựa vào công nghệ, ý tưởng sáng tạo đột phá trong kinh doanh.