Bùng nổ dân số và hệ lụy đến môi trường

Chắc hẳn ai trong chúng ta cũng đều đã nghe nhiều đến cụm từ “bùng nổ dân số”. Nhất là trong những năm gần đây, vấn đề về biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, nó liên quan mật thiết đến việc bùng nổ dân số. Hãy cùng moitruonghopnhat.com tìm hiểu chủ đề “Bùng nổ dân số và hệ lụy đến môi trường” qua bài viết dưới đây.

1. Bùng nổ dân số là gì?

Bùng nổ dân số là hiện tượng dân số tăng nhanh và đột biến trong một thời gian ngắn trong phạm vi một quốc gia, một vùng đặc biệt là từ nửa sau thế kỷ XX. Theo các chuyên gia, vào năm 2025, dân số thế giới sẽ đạt 8 tỷ người. Diện tích trái đất không tăng lên nhưng dân số thì tăng nhanh gấp nhiều lần đã gây ảnh hưởng tiêu cực đến mọi mặt của đời sống xã hội và tạo ra sức ép nặng nề đối với môi trường.

2. Nguyên nhân gây bùng nổ dân số

Có 2 nguyên nhân chính khiến dân số thế giới bùng nổ là sự chênh lệch giữa tỉ lệ sinh và tỉ lệ tử và quan niệm lạc hậu (ở một số quốc gia).

2.1. Chênh lệch giữa tỉ lệ sinh và tử

Ở thời kỳ đầu của lịch sự phát triển nhân loại, tỷ lệ sinh và tỷ lệ tử tương đối cân bằng. Tuy nhiên ở giai đoạn sau, tỷ lệ sinh vẫn tiếp tục duy trì nhưng tỷ lệ tử giảm mạnh mẽ do điều kiện sống được nâng cao, đặc biệt là những tiến bộ trong y khoa, dẫn đến sự chênh lệch giữa tỉ lệ sinh và tỉ lệ tử quá lớn.

Bên cạnh đó, tuổi thọ trung bình của con người cũng cao dần. Theo số liệu từ Tổ chức Y tế Thế giới (công bố ngày 4.4.2019), từ năm 2000 đến năm 2019, tuổi thọ trung bình của con người trên thế giới đã tăng thêm 5.5 năm.

Có thể nói, sự phát triển của y học góp phần to lớn trong việc giảm tỷ lệ tử. Cụ thể là giúp tìm ra các phương pháp chữa trị bệnh, vắc xin, thuốc kháng sinh, v.v… được nghiên cứu và ứng dụng, góp phần giảm đáng kể các căn bệnh trước kia. Đồng thời cũng giúp giảm tỉ lệ tử ở trẻ sơ sinh, mở ra nhiều cơ hội cho những cặp vợ chồng bị hiếm muộn.

2.2. Quan niệm lạc hậu

Ở một số nước phương Đông, vẫn còn giữ quan niệm lạc hậu sinh nhiều con, vấn đề trọng nam khinh nữ thể hiện rõ rệt trong nhiều gia đình, muốn sinh con trai hoặc đã sinh nhiều con gái nhưng vẫn muốn sinh thêm cho đến khi có con trai. Điều này đã góp phần là gia tăng dân số mạnh mẽ.

3. Hậu quả của bùng nổ dân số

Dân số thế giới tăng liên tục trong khi quỹ đất có giới hạn vì vậy đã tạo ra sức ép mọi mặt như môi trường, tài nguyên khoáng sản, kinh tế xã hội. Cụ thể là:

3.1. Ô nhiễm môi trường trầm trọng

Hệ lụy đầu tiên của bùng nổ dân số là ô nhiễm môi trường, bùng nổ dân số đã khiến lượng rác thải, nước thải từ quá trình sản xuất và sinh hoạt không ngừng tăng nhanh. Tình trạng ô nhiễm nguồn nước, không khí, ô nhiễm tiếng ồn ngày càng lan rộng, biến đổi khí hậu và nóng lên toàn cầu.

Theo các số liệu thống kê cho thấy hiện nay có đến 1,1 tỷ người sống trong bầu không khí bị ô nhiễm và có đến 220 người người dân sống trong các thành phố thuộc các nước đang phát triển bị thiếu nguồn nước sạch.

3.2. Tài nguyên khoáng sản bị cạn kiệt

Việc khai thác quá mức các nguồn tài nguyên thiên nhiên như đất, nước, nhiên liệu hóa thách, các mỏ khoáng sản, phục vụ cho các nhu cầu nhà ở, sản xuất lương thực, thực phẩm, sản xuất công nghiệp… Nguồn tài nguyên bị khai thác quá mức với tốc độ nhanh chóng, không thể tái tạo hoặc không có thời gian để tái tạo.

Theo thống kê, bùng nổ dân số đã gây nên hệ quả là diện tích rừng bị thu hẹp, sụt giảm nghiêm trọng gây mất. Một ví dụ điển hình ở nước ta giai đoạn 2016 – 2020 nguồn tài nguyên bị khai thác quá mức, rừng ngập mặn bị mất đến 70%, 11% các ran san hô bị hư hại hoàn toàn, không có khả năng tự phục hồi.

3.3. Gây sức ép lên xã hội, cơ sở hạ tầng

Dân số tăng nhanh cũng gây sức ép lên các vấn đề về y tế, giáo dục, nhà ở…; tình trạng thất nghiệp thiếu việc làm khiến tệ nạn xã hội gia tăng; lạm phát ở nhiều quốc gia xảy ra. Đồng thời dân số tăng nhanh cũng gây nhiều thách thức đối với cơ sở hạ tầng, các dịch vụ công. Đặc biệt là tại các đô thị lớn, mật độ dân số cao khiến thiếu hệ thống cơ sở hạ tầng không đáp ứng kịp và sức ép về nhà ở.

Có thể thấy, bùng nổ dân số cũng là một vấn đề ảnh hưởng đến môi trường, gây ra nhiều hệ luỵ không mong muốn vào tạo sức ép không nhỏ đối với trái đất. Việc nâng cao ý thức người dân, mỗi gia đình, giáo dục con cái, khai thông tư tưởng “trọng nam khinh nữ” là hết sức quan trọng.

Với các thông tin về nguyên nhân và hậu quả của bùng nổ dân số đã cung cấp, moitruonghopnhat.com hy vọng đây là nguồn tài liệu tham khảo bổ ích cho quý bạn đọc. Chúng tôi vô cùng hoan nghênh mọi góp ý đóng góp về nội dung từ quý bạn đọc để bài viết được hoàn thiện hơn.